در مورد حضور و نقش زنان افغانستان در جنگ، به ویژه در جنگ علیه انگلیس و نیروهای شوروی، قصه‌ها و داستآن‌های بسیاری شنیده‌ایم؛ قصه‌هایی که اکثر آن‌ها به شکل شفاهی منتقل شده و هیچ‌گاه مکتوب نشده است.
اما اولین واحد نظامی زنان به صورت رسمی، در زمان ریاست جمهوری داکتر نجیب‌الله (1986 – 1992)، چهارمین رئیس جمهور حکومت کمونیستی افغانستان، ایجاد شد.
این واحد نظامی در چارچوب «مؤسسه‌ی نسوان» ایجاد شده بود که در زمینه‌ی حقوق زنان در بخش‌های مختلف، از جمله بخش‌های آموزشی و فرهنگی فعالیت می‌کرد.
هدف دقیق تشکیل این واحد نظامی مشخص نیست، اما گفته می‌شود که اعضای این واحد نظامی بیشتر برای تشویق سربازان به جبهه جنگ می‌رفتند.
در این دوره که به زنان فرصت کار در همه عرصه‌ها داده شده بود و حتا شماری از زنان به عنوان راننده‌ی اتوبوس‌های شهری استخدام شده بودند و رهبران حزب دموکراتیک خلق افغانستان برای تشویق زنان در همه مناسبت‌ها با زنان و دختران خود شرکت می‌کردند، تشکیل واحد نظامی زنان، مورد پذیرش قرار نگرفت.
تشکیل این واحد نظامی با مخالفت اعضای حزب دموکراتیک خلق و هواداران آن قرار گرفت و در نهایت به دستور یک وزیر زن لغو شد.
بر اساس گزارشی که مرضیه عدیل در مورد صد سالگی نهضت زنان افغانستان برای بی‌سی‌سی تهیه کرده است، شفیقه رزمنده، فرمانده این واحد نظامی بود که از سوی معصومه عصمتی، وزیر معارف آن زمان برکنار شد.
پس از برکناری خانم رزمنده از فرماندهی این واحد نظامی، صالحه فاروق اعتمادی، وزیر امور اجتماعی آن زمان، تشکیلات آن را به صورت کامل لغو کرد.
معلومات و جزئیات مفصلی در مورد زمان دقیق ایجاد و لغو و تعداد اعضای آن در دسترس نیست، اما تنها دو عکس از آن دوره موجود است که زنان مسلح با لباس محلی را در جشن نهمین و دهمین سالگرد انقلاب ثور 1357 خورشیدی، نشان می‌دهد و گفته می‌شود که این زنان از اعضای این واحد نظامی هستند.
یکی از این عکس‌ها، یک عکس رنگی است که یک زن جوان مسلح با کلاشینکوف را در جلو گروهی از زنان مسلح با لباس محلی نشان می‌دهد. این عکس در 27 اپریل سال 1987 و در جشن نهمین سالگرد انقلاب ثور توسط الکساندر گراشنکوف(Alexandr Graschenkov) گرفته شده است.
عکس دیگر، یک عکس سیاه و سفید است که شماری از زنان را با لباس محلی و با اسلحه نوع (AK-47) روسی در جشن دهمین سالگرد انقلاب ثور در کابل نشان می‌دهد.
این عکس را خبرگزاری رویترز منتشر کرده است و گفته است که توسط ریچاد الیس(Richard Ellis) از کارمندان این خبرگزاری در سال 1988 میلادی گرفته شده است.
این واحد نظامی در دوره‌ای تشکیل شد که نقش زنان در همه‌ی عرصه‌ها از اهمیت ویژه برخوردار شده بود و حکومت در تلاش بود که برای زن حقوق مساوی با مردان تأمین شود.
اما پس از سقوط حکومت داکتر نجیب‌الله و پیروزی مجاهدین و در پی آن، تسلط گروه تروریستی طالبان بر افغانستان، زنان از همه‌ی عرصه‌های اجتماعی حذف شدند.
در بیست سال گذشته که نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با حمایت آمریکا حاکم بود، زنان بخش بزرگی از ارتش و پولیس افغانستان را تشکیل می‌دادند و هزاران زن در اردو و پولیس عضو شدند.
اما اکنون که گروه طالبان یکبار دیگر بر کشور حاکم شده است، زنان نظامی با تهدید مرگ و شکنجه مواجه‌اند و بسیاری از آن‌ها در عالم آوارگی با بی‌سرنوشتی دست و پنجه نرم می‌کنند.
با آغاز خروج نیروهای شوروی سابق از افغانستان، مجله مارکسیستی«Workers Vanguard» در شماره نزدهم خود که در همین سال منتشر شده است، نوشت که با خروج ارتش شوروی و تهدید اسلام‌گراهای تندرو به «راه‌اندازی حمام خون»، زنان افغانستان برای زندگی خود می‌جنگند.
این مجله در مطلب خود نوشته است که مجاهدین تا آخرین بقایای آزادی مردم افغانستان را از بین نبرند، خاموش نمی‌شوند و «هدف اصلی آن‌ها صدها هزار زن هستند که با حمایت ارتش سرخ از بردگی بنیادگراها رها شده بودند.»
حدود سه و نیم دهه بعد از آن زمان، خروج یک ابر قدرت دیگر از کشور، مردم افغانستان به ویژه زنان را یکبار دیگر به کام یک گروه تروریستی قرار داده است که تمام آزادی‌های آن‌ها را گرفته و به خون آن‌ها تشنه هستند.
