رسانه نیمرخ، هشتمین سال فعالیت خود را در شرایطی سپری میکند که مسیر آن همواره با دشواری و محدودیت همراه بوده است. این رسانه از آغاز کار خود، نه تنها برای بازتاب خبرها، بلکه تلاش کرده تا روایتهای زنان افغانستان را به متن گفتوگوهای عمومی بیاورد و تابوهای دیرینهای را بشکند؛ که سالها بر زندگی زنان سایه انداخته و آنها را در حاشیه نگهداشته بود. اما پس از تسلط گروه تروریستی طالبان در پانزدهم اگست و آغاز فصل تازهای از سرکوب و حذف زنان، مسوولیت نیمرخ برای ایستادگی در کنار زنان برای مبارزه در برابر سیاست سرکوب و سکوت، و همچنان رسیدن به آزادی و برابری، دو چندان شد.
گروه طالبان روز 15 اگست را، روزی فتح و تسلط دوباره بر افغانستان میخوانند، اما در حافظه جمعی زنان افغانستان، این تاریخ به معنای آغاز فصل تازهای از سرکوب و حذف است. درست در برابر این نگاه، رسانه نیمرخ تلاش کرده است تا این تاریخ سیاه را از دل تجربههای شخصی زنان بازآفرینی کند و روایت را به ابزار مقاومت بدل سازد. از همینرو، دهم اگست در شهر کلگری کانادا، برنامهی هشتمین سالگرد نیمرخ به عنوان نمادی از تداوم مقاومت زنان افغانستان با گردانندگی محدثه روشنیان و سارا تورگان برگزار شد و در جریان آن، امیر جان فرهنگ با نواختن دمبوره، اعتراضی نمادین به ممنوعیت موسیقی در افغانستان را به صحنه آورد.

فاطمه روشنیان، مدیر مسوول نیمرخ، به چگونگی شروع فعالیت نیمرخ اشاره کرد و گفت: «اگر به هشت سال پیش برگردم؛ دوباره نیمرخ را راه اندازی خواهم کرد، به خاطر که نگاه رسانه نیمرخ به وضعیت زنان افغانستان، تنها نگاه رسانهیی و خبری نیست، بلکه ما در پی خلق روایت تاریخی زنان هستیم، روایتی که رنج، تبعیض و ایستادگی زنان افغانستان که در طول این سالها به خصوص در چهار سال حاکمیت گروه طالبان با آن مواجه بوده را به مخاطبان خود در سراسر جهان بازگو کند.»
او در ادامهی صحبتهایش اضافه کرد؛ «وقتی به هشت سال پیش نگاه میکنم، میبینم که رسانه نیمرخ در حوزه زنان افغانستان بسیار تأثیر گذار بوده، با آن که در 15 اگست 2021، یک روز سیاه برای تمام زنان افغانستان بود و همچنان دفتر نیمرخ در کابل بسته شد، ولی ما همچنان برای دوام کار ما به عنوان صدای زنان افغانستان تلاش میکنیم و نیاز به همراهی و همکاری داریم؛ تا برای برابری، آزادی و عدالت تلاش و مبارزه کنیم.»
به گفتهی فاطمه روشنیان، رسانه نیمرخ ازیک قصه شخصی آغاز شد. “خود را مینویسیم»، اولین عنوانی بود که در این رسانه نشر شد. «وقتی که نیمرخ آغاز به کار کرد، دیگر من هیچگاه خودم را ننوشتم؛ زیرا من خودم را در تمام قصهها و روایتهای که از زنان افغانستان نشر میکردیم، میدیدم و به همین خاطر در این مدت تلاش کردم تا این فضا را برای زنان افغانستان زنده نگهدارم.»

در ادامهی صحبتها، زهرا نادر، مدیر مسوول رسانه زنتایمز، تجربه زیستهاش را به عنوان خبرنگار زن در افغانستان بازگو کرد و افزود؛ فعالیت رسانهای فمینیستی در این کشور نهتنها امروز، بلکه حتی در دو دهه گذشته، همواره با خطر، فشار و محدودیتهای فرهنگی و اجتماعی همراه بوده است. او با بازخوانی نمونههایی از آزار و تبعیض در محیط کار خبرنگاران زن، توضیح داد که حتی حضور در عرصه عمومی میتواند برای زنان به معنای مواجهه با تهدید و تحقیر باشد.
خانم نادر تأکید کرد که پیش از ایجاد نیمرخ، کمتر رسانهای فرصت میداد تا زنان تجربههای شخصی خود را، از حق طلاق و حضانت فرزند تا روایتهای خصوصی و تابوشکن، بیواسطه منتشر کنند. به گفته او، نیمرخ این دیوار را شکست و فضایی برای گفتوگو و نوشتن از دل واقعیتهای زندگی زنان به وجود آورد؛ فضایی که به بسیاری از زنان امید و انگیزه داد تا روایتهایشان را بخشی از تاریخ و حافظه جمعی بدانند. زهرا نادر، همچنین به شرایط پس از بازگشت گروه طالبان به قدرت اشاره کرد و گفت؛ ادامه فعالیت رسانهای مستقل و فمینیستی در چنین فضایی، نیازمند شجاعتی مضاعف است و نیمرخ توانسته با وجود این فشارها، همچنان صدای زنان افغانستان باقی بماند.

پرویز کاوه، رییس اجرایی روزنامه هشت صبح، از دیگرسخنرانهای این برنامه بود، او در سخنان خود رسانه نیمرخ را «سنگری ساختهشده به دست زنان و دختران شجاع افغانستان» خواند و آن را بخشی از مقاومت مدنی دانست که هر کلمه و صفحهاش سندی برای آیندهای آزادتر در افغانستان است. او گفت که دوام آوردن در دنیای رسانه کار سادهای نیست، اما انجام این کار در حوزه زنان، آن هم در شرایط بحرانی افغانستان، ارزشی مضاعف دارد. به باور آقای کاوه، نیمرخ توانسته در هشت سال گذشته بسیاری از تابوهای اجتماعی را بشکند و موضوعاتی را وارد گفتوگوهای عمومی کند که پیشتر یا نادیده گرفته میشدند، یا طرحشان ممنوع بود. او تأکید کرد که این رسانه اکنون به نماد صدای زنانی تبدیل شده که در دل جامعهای پر از محدودیت، رویای آزادی و برابری را زنده نگه داشتهاند.
در ادامه کارولین کمبل، عضو هیئت مدیره نیمرخ، داستان آشناییاش با این رسانه را روایت کرد و این که چرا، خودش را ملزم به همکاری با این رسانه میداند، او گفت؛ نخستین بار با نام نیمرخ را از طریق خواندن یک گزارش درباره زندگی روزمره زنان در کابل، آشنا شد؛ گزارشی که با نثری صریح و بیپرده، تجربههای یک دختر جوان در مواجهه با محدودیتهای اجتماعی و فرهنگی را روایت کرده بود. همین گزارش، او را به پیگیری مطالب دیگر این رسانه کشاند و او متوجه شد که نیمرخ، فراتر از یک رسانه خبری، به مکانی برای ثبت خاطرات، دردها، امیدها و مقاومتهای زنان افغانستان تبدیل شده است.

به گفتهی خانم کمبل، بعد از آن متوجه میشود که بسیاری از این روایتها، به ویژه آنهایی که از دل تجربههای شخصی و زندگی روزمره زنان افغانستان برمیخیزند، هرگز در رسانههای بزرگ و جریان اصلی جایگاهی پیدا نمیکنند، همین شناخت باعث شد که او به هیئت مدیره این رسانه بپیوندد و بخشی از تلاش برای ادامه کار این رسانه شود.
خانم کمبل در ادامه گفت؛ که خواندن گزارشهای نیمرخ، از روایت زنان دانشجو و فعال گرفته تا مادران، دختران و جوامع به حاشیهراندهشده، برای او صرفاً یک تجربه رسانهای نبوده؛ بلکه یادآوری این واقعیت است که هر داستان، تکهای از تاریخ است و اگر ثبت نشود، در سکوت فراموش خواهد شد. به باور او، حفظ کیفیت و عمق کار نیمرخ در شرایط دشوار مالی و سیاسی نهتنها به معنای ادامه یک پروژه رسانهای، بلکه تضمینی برای شنیدهشدن صدای زنانی است که هماکنون در افغانستان از ابتداییترین حقوق خود محروم شدهاند.
این مراسم، علاوه بر مرور مسیر دشوار هشتساله نیمرخ، فرصتی برای تأمل در اهمیت رسانههای مستقل و فمینیستی در افغانستان و تبعید بود. نیمرخ که در سالهای نخست فعالیت خود در فضای نسبتاً بازتر رسانهای افغانستان شکل گرفت، امروز با همان مأموریت اصلی – رساندن صدای زنان و ثبت تاریخ آنان – در تبعید به کار ادامه میدهد. اما چالشهای پیشرو، از فشارهای سیاسی و امنیتی بر خبرنگاران آن تا محدودیتهای مالی، نشان میدهد که ادامه این مسیر به حمایت گسترده نیاز دارد.


