طالبان پس از حاکم شدن دوباره بر افغانستان در آگست ۲۰۲۱، زنان و دختران را از آموزش بالاتر از صنف ششم و کار در سازمان‌های دولتی و غیرحکومتی، سیر و سفر آزادانه، رفتن به پارک‌های عمومی، ورزشگاه‌ها، حمام‌های عمومی و آرایشگاه‌‌ها محروم کردند. با وجود انتقاد گسترده از رویکرد طالبان نسبت به زنان و دختران در افغانستان، این گروه همچنان مدعی است که حقوق زنان افغانستان را با در نظرداشت فرهنگ مردم افغانستان و نیز در چهارچوب شریعت اسلام تأمین کرده‌اند و بحث زنان را یک مسألهٔ داخلی برای افغانستان می‌دانند.
در کشور جنگ زده‌ای چون افغانستان و با حاکمیت طالبان، فروش زنان و دختران در برابر پول نقد، قتل‌های ناموسی، ازدواج‌های اجباری، عدم دسترسی به تحصیل و کار خارج از خانه، خشونت‌های خانگی و… وجود دارد که از عوامل روشن و آشکار نقض حقوق زنان است. مبحث نقض حقوق زنان به امری واقعی و معقول در نهاد خانواده‌های افغانستانی تبدیل شده‌است. وضع حقوقی زنان افغانستان در میان خانواده‌هایی که در اروپا، آمریکا، استرالیا و یا هر جای این کرهٔ خاکی زندگی می‌کنند، چندان تفاوتی با زنان داخل کشور ندارد، قتل‌های ناموسی، محدودیت برای دختران جوان از اشتراک در فعالیت‌های ورزشی و همگانی، اجبار بر نوعی از حجاب و فرهنگ دینی و… موجب نقض حقوق زنان و دختران افغانستان در تمام کشورها گردیده‌است.
اما در این مجال، ما می‌پردازیم به ۸ مارچ، روز هم‌بستگی زنان و مبارزهٔ آنان در برابر عواملی که ذکر شد. هشتم مارچ ۲۰۲۵ اما تفاوت‌های چشم‌گیری در برگزاری گردهمایی‌ها و راه‌پیمایی‌ها داشت. از بیانیه‌ها گرفته تا شعارها و حرکت‌های نمادینی که طالبان و امارت اسلامی‌شان را به مبارزه طلبیدند. کارهای خلاقانه‌ای مثل استفاده از رژ لب قرمز، طراحی لباس‌های زیبا از رنگ و جنس چادری‌های حجاب اجباری، نمایش تئاتر، کفش‌های خونین دختران و… تمام برنامه‌ریزی‌های دقیقی که با زحمت فراوان انجام شده بود.
در این حین، هم‌زمانی نشست سازمان ملل و بزرگداشت ۸ مارچ توانست به شمولیت و قدرت این بزرگداشت بیفزاید. از آن‌جا که سازمان دیدبان حقوق بشر به‌مناسبت روز جهانی هم‌بستگی زنان، از جامعۀ جهانی خواست که به‌دلیل ادامۀ نقض حقوق بشر به‌خصوص حقوق زنان توسط طالبان، این گروه را مورد پاسخ‌گویی قرار دهد. این سازمان روز جمعه هفتم مارچ (۱۷ حوت) با نشر اعلامیهای از ایستادگی زنان افغانستان در برابر محدودیت‌های طالبان ستایش کرد و گفت که آنان با وجود سرکوب طالبان به‌مبارزهٔ خود برای دسترسی به حقوق‌شان ادامه داده‌اند.
سحر فطرت، پژوهش‌گر بخش حقوق زنان دیدبان حقوق بشر نیز از اعادۀ حقوق زنان افغانستان در سه سال گذشته سخن گفت و اشاره کرد که فعالیت و مبارزهٔ زنان همیشه با مجازات و شکنجهٔ طالبان همراه بوده‌است. به گفتۀ فطرت، در جریان یک سال گذشته، گام‌هایی برای پاسخ‌گو قرار دادن طالبان توسط شماری از کشورها و محاکم بین‌المللی برداشته شده، اما این اقدامات بسنده نیست. او با اشاره به اقدام تازهٔ استرالیا، کانادا، آلمان و هلند برای کشاندن طالبان به محکمۀ بین‌المللی عدالت، اضافه کرد که این کار می‌تواند طالبان را به دلیل نقض کنوانسیون ملل متحد دربارۀ رفع هر نوع تبعیض علیه زنان مورد پاسخ‌گویی قرار دهد.
بیش از ۲۰ کشور با نشر اعلامیهای در نیویورک آمریکا، حمایت‌شان را از اقدام حقوقی این چهار کشور علیه طالبان و برخورد این گروه علیه زنان و دختران اعلام کردند. این درحالی است که زنان افغانستان با پرداخت هزینه‌های زیاد و ویرانگر، برای آزادی خود تحت حاکمیت طالبان ادامه می‌دهند. در اعلامیهٔ نشر شده توسط این ۲۰ کشور آمده‌است: «حالا جامعه جهانی و محاکم بین‌المللی باید روند حقوقی را به پیش ببرند و همچنان طالبان را پاسخ‌گو قرار دهند تا این گروه به این اقدامات خود نقطۀ پایان بگذارند.»
هیأت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) به‌مناسبت روز جهانی هم‌بستگی زنان گفت که محدودیت‌های طالبان در افغانستان، زنان و دختران را از حقوق اساسی‌شان محروم ساخته و این سازمان از طالبان خواسته‌است که باید هرچه زودتر این محدودیت‌ها را لغو کنند. شعار امسال روز جهانی زن «حقوق، برابری و توانمندسازی برای همه زنان و دختران» است و این موضوع یادآور واقعیت‌ها در افغانستان نیز می‌باشد.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل(یونیسف) نیز اعلام کرد که برای فراهم ساختن فرصت آموزش برای دختران افغانستان، همۀ تلاش ممکن را انجام می‌دهد. یونیسف روز شنبه(8 مارچ) در پیامی در شبکۀ اکس به‌مناسبت روز جهانی زن گفت که در سال ۲۰۲۴ میلادی زمینۀ آموزش را برای ۳۶۱ هزار دختر از طریق ۱۸ هزار صنف محلی فراهم کرده‌است. هرچند یونیسف و سایر نهادهای کمک‌رسان از طریق صنوف محلی زمینهٔ آموزش را برای شماری از دختران افغانستان فراهم کرده‌اند، اما بر اساس گزارش‌ها، این مکاتب از سوی طالبان در قندهار و سایر مناطق افغانستان مسدود شده‌است.
با این‌همه زنان افغانستان در داخل کشور، پاکستان، ایران، آلمان، فرانسه، سویدن، کانادا و… بسیاری از کشورهای دیگر، ۸ مارچ را با برگزاری ویبینار، گردهمایی و راه‌پیمایی‌های اعتراضی بر علیه طالبان گرامی داشتند و اتحاد و هم‌بستگی خود را به جهانیان اعلان کردند. برخی از فعالان جامعه مدنی و حقوق بشر روز شنبه هشتم مارچ برای دفاع از حقوق زنان افغانستان در میدان ریپوبلیک پاریس اعتراض کردند. آن‌ها از جامعه جهانی خواستند تا طالبان را به‌رسمیت نشناسند و همچنان از مقامات فرانسه خواستند که هرچه زودتر فعالان و خبرنگاران زن افغانستان را از پاکستان و ایران تخلیه نمایند. این زنان معترض گفتند که فشار جهانی بر طالبان باید افزایش یابد تا ممنوعیت‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی علیه زنان لغو شود. جنایات طالبان علیه زنان به محاکم بین‌المللی کشیده شود و آپارتاید جنسیتی به‌رسمیت شناخته شود.
تلیسا سواهوزیر فعال اجتماعی و یکی از برگزار کنندگان این اعتراض گفت: «ما این اعتراض را به دو منظور برگزار کردیم. اول این‌که جامعه جهانی نباید افغانستان را فراموش کند. زنان افغانستان را تنها نگذارد و رژیم طالبان را به‌رسمیت نشمارد. نکتهٔ مهم دیگر متوجه دولت فرانسه و آلمان می‌شود که زنان فعال و خبرنگاران افغانستان را از پاکستان و ایران تخلیه کنند و پروسهٔ ویزای آن‌ها را سرعت بخشند.»
مژگان فراجی فعال حقوق بشر و یکی از اشتراک کنندگان در این گردهمایی گفت: «من امروز این‌جا برای بلند کردن صدای زنان سرزمین خود آمده‌ام. هرچند دور از افغانستان زندگی می‌کنیم و در کشور فرانسه در امنیت و آزادی به سر می‌بریم، اما زنان سرزمین خود را تنها نمی‌گذاریم و برای به‌دست آوردن حقوق زنان افغانستان در هر جایی که هستیم مبارزه می‌کنیم.»
نادیه مزین شهروند فرانسوی و فعال حقوق مهاجران در پاریس که در کنار افغانستانی‌ها در این اعتراض شرکت کرده بود، گفت: «به‌عنوان یک شهروند از دولت فرانسه می‌خواهم که هرچه زودتر مهاجران و خانواده‌های آنان را که زنان و کودکان را نیز شامل می‌شود، از پاکستان به فرانسه انتقال دهد. آن‌ها مدت زیادی می‌شود که منتظر ویزای فرانسه در پاکستان هستند. مقامات پاکستان مهاجران افغانستان را اخراج می‌کند. این مهاجران در خطر تهدید اخراج قرار دارند. اگر به افغانستان برگردند، کشته می‌شوند.»
برج ایفل نیز در شهر پاریس، شنبه‌شب هم‌زمان با روز جهانی زن، با پیامی در حمایت از زنان افغانستان نورپردازی شد. «زنان افغانستان» پیام نمادینی بود که به چهار زبان؛ فارسی، فرانسوی، انگلیسی و عربی در این برج که از مشهورترین نمادهای فرانسه محسوب می‌شود، نمایش داده شد. نمایش پیام هم‌بستگی با زنان افغانستان در این مکان به منظور جلب توجه جهانیان به وضعیت زنان افغانستان صورت گرفته‌است.
از سوی دیگر در آستانۀ هشت مارچ، دفتر یونسکو در پاریس نیز دربارهٔ زنان و دختران افغانستان نشستی را روز جمعه هفتم مارچ برگزار کرد. این نهاد در بیانیه‌ای در این مورد که در وب‌سایت خود نشر کرد، گفته‌است که هدف از این نشست افزایش آگاهی دربارهٔ حقوق زنان و بسیج حمایت جهانی در این زمینه است. یونسکو در این نشست هشتم مارچ را به‌نام روز زنان افغانستان نام‌گذاری کرد.
فعالان حقوق زنان افغانستان به‌مناسبت هشتم مارچ در گردهمایی‌هایی اعتراضی در کانادا، از جامعه جهانی خواستند برای توقف «جنایت علیه زنان» در افغانستان اقدام کند. آن‌ها با تأکید بر آپارتاید جنسیتی در افغانستان، گفتند که سران طالبان باید به خاطر ارتکاب جنایت علیه بشریت، محاکمه شوند. هم‌چنین، فعالان افغانستان در شهر تورنتوی کانادا از سازمان ملل متحد و کشورهای غربی خواستند که آپارتاید جنسیتی را به‌رسمیت بشناسند. آن‌ها تأکید کردند که زنان افغانستان، علی‌رغم سرکوب مداوم، به مبارزهٔ خود ادامه می‌دهند.
افغانستانی‌ها در یک گردهمایی در شهر هامبورگ آلمان گفتند: «ما خواستار محاکمهٔ فوری حاکمان طالبان به‌خاطر جنایات ضد بشری، آپارتاید جنسیتی و نقض حقوق بشر در افغانستان هستیم.» آن‌ها از جامعه جهانی خواستند که آپارتاید جنسیتی و سرکوب زنان را به‌رسمیت شناخته و برای توقف آن، اقداماتی عملی انجام دهد. در این گردهمایی، شماری از فعالان حقوق زنان و حقوق بشر بر ضرورت هم‌بستگی جهانی برای حمایت از مبارزات زنان افغانستان تأکید کردند. آن‌ها از سازمان‌های بین‌المللی خواستند که اقداماتی عملی برای پایان دادن به آپارتاید جنسیتی و محاکمهٔ سران طالبان انجام دهند و زمینهٔ خروج امن برای زنان معترض، خبرنگاران و فعالان حقوق بشر را فراهم سازند.
هشتم مارچ سرآغاز مبارزات متشکل سیاسی و اجتماعی زنان علیه هر نوع بی‌عدالتی و تبعیض جنسیتی است، در این روز پرچم هم‌بستگی به‌منظور برابری حقوق، شرایط بهتر کاری، زندگی آبرومندانه و سالم برای زنان در جهان افراشته شد .سالانه میلیون‌ها انسان در کنار هم در کشورهای مختلف جهان این روز را گرامی می‌دارند. زنان باید بدانند که تلاش در رهایی از خرافات گسترده، تلاش برای بهبود زندگی زنان افغانستان در داخل کشور و مبارزات دیاسپورا در خارج از مرزها می‌تواند بی‌خردی را از بین ببرد. زنان باید بدانند که شرکت در ساختارهای سیاسی و سازمان‌های مبارز واقعی می‌تواند راه نجات کشور افغانستان باشد. مبارزات مداوم وپیگیرزنان در سراسر جهان می‌تواند به مرور زمان، حقوق زنان را در آینده‌ای نه چندان دور برگرداند و آن‌ها را از بند زن‌ستیزی طالبان برهاند.
