«برای دریافت پول میخواستم به بانک بروم. وقتی به تاکسیران که از آشنایان ما بود، تماس گرفتم گفت، نمیتواند کمکم کند. او گفت، دیروز زن جوانی را میخواستم تا شار [اسم محلهای شهر در کابل] برسانم، طالبان ما را ایستاده نموده و لتوکوب کردند. از آن زمان به بعد دیگر زنان بدون محرم را در تاکسیام سوار نمیکنم. از شنیدن این حرف ناراحت شدم، زیرا از طرفی تنها بودم و مجبور بودم برای خرید ضروریات خانه بیرون بروم اما در حقیقت در اعتراض به ممنوعیت گشتوگذار زنان بدون محرم در شهر من با لباس مردانه به هدف دادخواهی برای زنانی که تنها اند و مانند من مجبور، از خانه بیرون شدم.»
این روایت یک بخش از داستان زندگی خبرنگار افغانستانی است که زیر سلطهی طالبان در افغانستان تجربه نموده است. راضیه موسوی ۳۰ ساله و دانشآموختهی حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه بلخ در خانوادۀ افغانستانی در ایران متولد شد و پس از سقوط رژیم سابق طالبان به افغانستان و بلخ برگشت. در کشورش ادامه تحصیل داد و همزمان با فراگیری حقوق وعلوم سیاسی در دانشگاه بلخ با رسانههای محلی این ولایت و بیبیسی مدیا اکشن کار میکرد. هنگام سلطهی دوبارهی طالبان بر افغانستان راضیه موسوی با خواهرش در هندوستان بهسر میبردند. او و صدها افغانستانی دیگر به دلیل متوقف شدن پروازها به افغانستان در هندوستان گیر ماندند.
راضیه میان دو دلی برای برگشت به افغانستان و گریز به کشورهای مهاجر پذیر، برگشتن به افغانستان را انتخاب کرد. «تمام تلاشم برای برگشت به افغانستان بود. نمیتوانستم دستآوردهای چندین ساله خود و خانواده و مردمم را در افغانستان بگذارم و به این تصور بودم که طالبان تغییر کردهاند.»
راضیه پس از سه ماه تلاش و دیدارهای مکرر با سفارت افغانستان در هند و وزارت داخله این کشور و راه اندازی تظاهرات و گردهمآییهای اعتراضی موفق شد راهی برای برگشت شهروندان گیرماندهی افغانستان در هند، پیدا کند و سرانجام از طریق ترانزیت به ایران و سپس به افغانستان زیر سلطه طالبان برگشت.
او میگوید: «آمدن طالبان تأثیر مخربی بر زندگی من گذاشت. از یک زن مستقل به یک زن منزوی و مضطرب تبدیل شدم.»
او تنها دو شب درخانهاش در شهر مزارشریف ماند و بنابر مشکلات شخصی خانوادگی تصمیم گرفت شهرش را ترک کند. از ایستهای بازرسی طالبان با دلهره و هراس ناشی از پرسشها برای داشتن «محرم» عبور کرد و در کابل زندگی مخفیانه را در تنهایی و دور از اقارب و آشنایانش شروع کرد.
راضیه تا جنوری ۲۰۲۲ در کابل دوام آورد. دراین مدت در بحثها و گفتوگوهای رسانهای در برابر سیاستهای طالبان اعتراض نموده و عملکرد آنان را در قبال زنان و مردم افغانستان را به چالش میکشید. تا اینکه فرمان محدودکنندهی طالبان مبنی بر گشتوگذار زنان بدون محرم در شهر و سفر به مناطق دیگر تشدید یافت و مأموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان در خیابانهای کابل رانندگان خطوط مسافربری شهری را از انتقال زنان بدون محرم و شنیدن موسیقی منع کرد.
راضیه موسوی که خود مسئول تأمین مایحتاج و تهیه تمام مصارف زندگیاش بود در اعتراض به این فرمان طالبان دست به اعتراض «تکنفره» زد. او هنگامی که میخواست برای گرفتن پول به بانک برود به یک تاکسیران از آشنایانش تماس گرفت. اما او از کمک کردن به راضیه معذرت خواست. زیرا یک روز قبل به دلیل انتقال یک زن بدون محرم در تاکسیاش مورد لتوکوب طالبان قرار گرفته بود. راضیه وقتی هیچ راه دیگری برای بیرون رفتن از خانه نیافت، لباسهای مردانه را از همسایهاش گرفت و در یک حرکت اعتراضی همراه با یک دوست خود به محلهی پلسرخ کابل رفت.
او وقتی در شهر قدم میزد، هیچ کسی نتوانست او را بشناسد که زن است یا مرد. با لباس سفید، کرمچ و کلاه فولادیرنگ مردانه شانه به شانهی دوستش ضروریات مورد نظرش را از شهر خریداری کرد و با پلاکارت اعتراضی در دستش نوشت که «من خود محرم خود هستم.»
راضیه را با لباس مردانه هیچ کسی در شهر نشناخت. ولی بازتاب تصاویر و اعتراض تکنفرهی او در رسانهها و فضای مجازی با واکنشهای تند و منفی مردم روبهرو شد و اکثر این افراد به این باور بودند که او «کیسسازی» میکند. اما به قول خودش هیچ کسی ناگزیری او را درک نکرد.
بعد از آن ماجرا استخبارات طالبان در پی یافتن زنی گمنامی شدند که با لباس مردانه در پلسرخ اعتراض کرده بود. این طوری، راضیه ناچار شد از کشور خارج شود و در جنوری ۲۰۲۲ به پاکستان رفت.
عبور از مرز و مخفی شدن از دید طالبان آرامش را از او سلب نمود و دشواریهای مهاجرت در پاکستان نیز دامن او را گرفت.
«برای زندگی کردن در یک اتاق که تنها یک تشناب داشت، ۴۸ هزار کلدار ماهانه کرایه میپرداختم. در طی یک اتفاق پاسپورتم را گم کردم و با بیش از دهها بار مراجعه به سفارت افغانستان در پاکستان نتوانستم دوباره پاسپورت بگیرم.»
راضیه پس از ۱۸ ماه تقلا در پاکستان توانست از این کشور خارج شود و در کشوری دیگر زندگی را از نو شروع کند. او با ستایش از ایستادگیهای دوسالهی زنان علیه طالبان در افغانستان میگوید که هر حرکت اعتراضی زنان حتی در محیطهای سربسته و خانههای شان هم اگر برگزار شود، انقلابی علیه طالبان شمرده میشود.
«در شرایط فعلی هستند خانوادههایی که بدتر از طالبان با زنان و دختران شان برخورد و رفتار مینمایند. اما زنان افغانستان همچنان در برابر طالبان و سیاستهای زنستیزانهی آنها ایستادگی میکنند. بهیاد داشته باشیم که این صدای اعتراض ما زنان بود که طالبان تاکنون از سوی سازمان ملل متحد و کشورهای جهان به رسمیت شناخته نشدند. میخواهم یک خسته نباشید به زنان مبارز افغانستان بگویم و تا تحقق تمام خواستها و مطالباتمان ایستادگی خواهیم کرد.»


