ممنوعیت کار زنان، روند تأمین معیشت را دشوار کرده‌است

طالبان پس از تسلط دوباره بر افغانستان، محدودیت‌های گسترده‌ای بر حضور زنان در اجتماع و فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و آموزشی آنان وضع کرده‌اند. به‌این ترتیب افغانستان نیمی از توانایی‌های بالقوه و بالفعل نیروی انسانی‌اش را از دست داده‌است. زنان اما تسلیم محدودیت‌ها و سیاست‌های محدودکنندهٔ طالبان نشده‌اند و از فرصت‌های مختلف برای کار و کارآفرینی استفاده کرده‌اند.
در همین موضوع روز گذشته، چهارشنبه برابر با (۲۲ حوت) بخش افغانستان اتحادیهٔ اروپا اعلام کرد که رسیدگی به نیازهای حیاتی زنان بی‌جا شدهٔ افغانستانی ادامه می‌دهد. این نهاد گفته که در بخش بهداشت و کسب‌وکار به آنان کمک می‌کند. این اتحادیه با نشر خبرنامه‌ای در صفحهٔ اجتماعی «اکس» اعلام کرد که خدمات ضروری، از جمله مشاورهٔ صحی برای بیش از ۳۴۶ هزار زن و دختر و جلسه‌های پشتیبانی سلامت روان برای ۴۷ هزار نفر ارائه کرده و این خدمات هم‌چنان ادامه دارد.

در بخشی از این خبرنامه چنین آمده‌است: اتحادیهٔ اروپا برای زنان و دخترانی که به تازگی از کشورهای همسایه به افغانستان بازگشته‌اند، خدماتی در زمینهٔ مدیریت بحران و جلوگیری از مواجهه با خشونت فراهم کرده‌است. این نهاد تأکید کرده که حفاظت از زنان بازگشت‌کننده در اولویتش قرار دارد و برای ۹,۳۳۱ بازگشت‌کنندهٔ بدون مدرک، کمک‌های موردی ارائه کرده‌است.

اتحادیهٔ اروپا تأکید کرده‌است که زنان و دختران بازگشته به افغانستان، به منابعی با درآمد پایدار نیاز دارند. به همین دلیل، این نهاد برای ایجاد فرصت‌های شغلی برای آنان تلاش کرده و تاکنون از ۲,۹۵۴ کسب‌وکار تحت رهبری زنان حمایت کرده‌است.
این درحالی‌است که بخش بهداشت افغانستان با چالش‌های فزاینده‌ای روبه‌رو است. پس از به قدرت رسیدن طالبان، کمک‌های بین‌المللی در این بخش کاهش یافته یا متوقف شده که این شرایط، وضعیت را به‌شدت بحرانی کرده‌است.

از سوی دیگر، ممنوعیت آموزش دختران در رشته‌های پزشکی، دسترسی زنان و دختران را به خدمات درمانی به‌ویژه در مناطق دورافتاده دشوارتر نموده و پیش‌تر نیز، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد خبر از افزایش نرخ مرگ‌ومیر زنان باردار در افغانستان را داده و هشدارهای جدی نیز صادر کرده‌بود.
هم‌چنین، محدودیت‌های طالبان در بخش‌های مختلف، آسیب‌پذیری زنان را افزایش داده، ممنوعیت کار زنان در بسیاری از بخش‌ها، روند تأمین معیشت را دشوار کرده و آنان را در معرض فقر و بحران شدیدتر قرار داده‌است. بازگشت صدها هزار مهاجر از ایران و پاکستان که بسیاری از آنان را زنان و دختران تشکیل می‌دهند، آنان را برای دسترسی به خدمات اولیهٔ زندگی با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده‌است.

با توجه به روایت دیگر رسانه‌ها، سازمان ملل متحد به تازگی اعلام کرده‌است که در حال حاضر ۸۰ هزار تجارت کوچک در افغانستان تحت مدیریت زنان هستند. برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد (یوان‌دی‌پی) اعلام کرده که از این زنان و تجارت‌شان در افغانستان حمایت کرده‌است. این نهاد تأکید کرد که این تجارت‌های کوچک باعث ایجاد شغل برای ۹۰۰ هزار نفر شده و از مزایای آن نیز ۴.۵ میلیون نفر بهرمند شده‌اند.

زنان افغانستان در حالی ۸۰ هزار تجارت کوچک را ایجاد کرده و مدیریت می‌کنند که طالبان پس از بازگشت به قدرت، کار را برای آنان ممنوع کرده‌بود. طالبان در اولین روزهای تسلط بر افغانستان، کارمندان زن را از ادارات دولتی افغانستان اخراج و خانه‌نشین کردند. این گره در مرحلهٔ بعدی، کار زنان را در مؤسسه‌های غیر دولتی داخلی و بین‌المللی ممنوع نمودن و در مرحلهٔ بعد، طالبان کار زنان شهروند افغانستان را در دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و آژانس‌های سازمان ملل متحد نیز ممنوع کرد.
ممنوعیت کار زنان توسط طالبان، در تلاش برای خانه‌نشین کردن کامل زنان، برخی از کسب‌وکارهای تحت مدیریت آنان و وابسته نمودن زنان به‌خاطر مسائل مالی به مردان شکل گرفته‌است. این گروه از جمله آرایشگاه‌های زنانه را در سراسر افغانستان ممنوع کردند که بر اثر آن بیش از ۶۰ هزار زن بیکار شدند.

با وجود تلاش‌های طالبان برای حذف زنان از چرخهٔ اقتصادی افغانستان، زنان کارآفرین از اندک فرصت‌ها برای تجارت و کسب درآمد استفاده می‌کنند. رشد تکنولوژی و فرصت‌های ایجاد شده از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، به زنان افغانستان فرصت‌های جدیدی را فراهم کرده‌است.
در حال حاضر صدها زن و دختر جوان در افغانستان با استفاده از این فرصت‌ها تجارت آنلاین خود را راه‌اندازی کرده‌اند و از این طریق کسب درآمد می‌کنند. شماری از زنان نیز با استفاده از یوتیوب و از طریق راه‌اندازی کانال‌های آموزشی، وبلاگ، زندگی روستایی و آشپزی، کسب درآمد می‌کنند.

صنایع دستی از دیگر عرصه‌هایی است که زنان افغانستان در آن حضور پر رنگ دارند و تجارت‌های کوچک آنان در این زمینه پر رونق است. بسیاری از زنان با استفاده از فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی، تجارت آنلاین صنایع دستی را راه‌اندازی کردند و به این ترتیب صنایع دستی افغانستان را علاوه بر فروش در داخل، به خارج از کشور نیز صادر می‌کنند.

روز گذشته در همین موضوع، «کارول جنیفر» وزیر بهداشت ایرلند در دیدار با حبیبه سرابی و اصیلا وردک، فعالان حقوق زنان افغانستانی از ادامهٔ نقض حقوق‌بشر به‌ویژه حقوق زنان و دختران تحت حاکمیت طالبان «به‌شدت» انتقاد کرد. نمایندگی ایرلند در سازمان ملل متحد روز چهارشنبه، ۲۲ حوت، با نشر مطلبی در صفحهٔ اجتماعی اکس نوشت که کشورش نقض حقوق بشر علیه زنان و دختران در افغانستان، تحت حکومت طالبان را به‌شدت محکوم می‌کند.
خانم جنیفر در بخشی از این مطلب گفت که کشورش به حمایت از زنان و دختران افغانستانی ادامه خواهد داد. این درحالی است که گزارش‌گران سازمان ملل متحد نیز پیش‌تر گفته بودند که طالبان با وضع محدودیت‌های گسترده در برابر زنان و دختران، یک نظام «آپارتاید جنسیتی» را در افغانستان نهادینه کرده‌اند.

طالبان در بیش از سه‌ونیم سال گذشته، حدود ۸۰ فرمان به هدف محدود کردن حقوق زنان و دختران صادر و اجرا نموده‌اند. این فرمان‌ها ابتدایی‌ترین حقوق زنان و دختران را سلب کرده و آنان را خانه‌‎نشین کرده‌است. با وجود واکنش‌های گسترده، طالبان مدعی‌اند که حقوق همهٔ شهروندان افغانستان به‌ویژه زنان و دختران مطابق به «شریعت اسلامی» تامین شده‌است.
در حالی زنان افغانستان در تلاش برای حفظ حضور در چرخهٔ اقتصادی افغانستان و تجارت‌های کوچک خود هستند که بیشترین بار بحران اقتصادی ناشی از تسلط طالبان را متحمل می‌شوند. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، میلیون‌ها زن و کودک بر اثر محدودیت‌های وضع شده از سوی طالبان و بحران اقتصادی گسترده، دچار سوءتغذیه هستند و میلیون‌ها زن دیگر نیز به خدمات اولیه دسترسی ندارند. هرچند زنان افغانستان هنوز تسلیم محدودیت‌های طالبان نشده‌اند و هم‌چنان مبارزه و مقاومت می‌کنند، اما پیامدهای این محدودیت‌ها بر زندگی آنان در عرصه‌های مختلف ویران‌گر بوده‌است.